Fleire kvinner må behalde etternavnet sitt

May 24, 2018

Det er på tide at likestillinga viser seg òg i val av etternamn.

Etter bryllaupet til Harry og Meghan har det vært debatt på sosiale medier om bryllaupstradisjonar som frå dagens perspektiv kan verke kvinnediskriminerande og gammaldags. I motsetning til mange andre ønsker eg ein slik debatt velkommen av den grunn at eg trur det er klokt å reflektere over tradisjonane våre og ikkje berre gjere ting utan å tenkje over kva som ligg bak. For meg er det likevel eit tema eg synest me burde diskutere langt meir enn kva som skjer på sjølve bryllaupsdagen: etternamn. Det er trass i alt ganske viktig for oss som ikkje kan kalle oss hertug eller hertuginne når me blir gift.

Statistikk frå SSB at berre seks prosent av mennene vel å skifte etternamn. Til samanlikning vel ein tredjedel av kvinene som giftar seg å bytte etternamn, og ein tredjedel vel å behalde etternamnet sitt som mellomnamn og bruke mannen sitt som siste etternamn.

Sjølv har eg eit ganske uvanleg etternamn. Me er berre ni med det namnet, og alle fire som har moglegheit til å føre det vidare, er jenter. På grunn av dette har eg alltid blitt fortalt at viss namnet skal overleve, må eg velje å behalde det og helst få mannen til å ta etternavnet òg eller gi etternamnet til eventuelle barn. Ikkje som mellomnamn, men som siste etternamn.

Eg har fortalt fleire om dette, og det er ikkje sjeldan eg får reaksjonar som:

«Godt eg ikkje skal gifte meg med deg» eller «Hæ, er du seriøs?»

Mange har gitt uttrykk for at det er rart, uvanleg eller rett og slett heilt urimeleg å krevje at eg skal behalde Hæåk som siste etternamn når eg ein gong forhåpentlegvis blir gift. Andre har sagt: «Ja, det blir jo meir og meir vanleg at damene behaldar sitt og berre legg på mannen sitt etternamn til slutt», men så blitt overraska når eg har sagt at eg ikkje kjem til å legge på noko namn.

I slutten av 2016 uttalte Julianne Nygård, betre kjent som Pilotfrue, til VGTV at det er kvinnene som bør føye seg og skifte etternamn når dei giftar seg. Ho synest det var ei fin og romantisk «greie» og viste tilhøyrsle til mannen. Vidare sa ho at det er tradisjon og at det trass i alt er mennene som frir (noko som er veldig nytt i norsk samanheng og absolutt ikkje sjølvsagt), og difor er det «riktig» å ta namnet til mannen uansett.

At det er så få menn som vel å skifte etternamn og så få kvinner som vel å behalde sitt eige, stadfestar at det er mange som tenkjer på same måte: Å ta mannen sitt etternamn er riktig. Ifølge Line Førre Grønstad, stipendiat ved Universitetet i Bergen, tar mange menn det for gitt at dei skal behalde etternamnet sitt heile livet, medan mange kvinner er opne for endring. Sjølv mennene som er født etter 1980, då Norge fekk ei kjønnsnøytral namnelov, ser ut til å forvente at dei skal ha same namn heile livet.

Etter mi meining er det ingen grunnar til å ikkje velje utradisjonelt viss ein vil det. Eg skriv ikkje dette for å kritisere dei som vel annleis enn meg. Det er heilt greitt å ta mannen sitt etternamn, så lenge ein ikkje tenkjer at det er noko ein må gjere fordi mannen krev det eller fordi det er vanleg. Men på same måte må det vere heilt greitt at mannen tar kvinna sitt etternamn eller at begge vel å behalde sine.

Alt i alt er det jo ikkje slik lengre at mannen utan vidare er «overordna» i familien. Då kvinner byrja å ta mannen sitt etternamn i Norge på slutten av 1800-talet, var ein av grunnane at mannen var sjefen i familien, og dermed var det naturleg å ta etternamnet hans.

I 2018 har likestillinga i familielivet og i samfunnet kome såpass langt at det er på tide å gå bort frå at kvinna må skifte etternamn. Samfunnet må slutte å forvente at alle par gjer det som er «normalt», og menn må gå inn i seg sjølv og forstå at heller ikkje etternamnet deira er uforanderleg.

Først publisert på Aftenposten.no 23. mai 2018 og i Aftenposten papiravis 24. mai 2018. 

Bilete: Wikimedia

Kvinner kan òg spele fotball

March 6, 2018

Gjennom heile historia har kvinner blitt fortalt kva dei ikkje kan gjere og kva dei bør gjere. Det har blitt betre, men framleis har me ein langt veg å gå.

I 2016 var det EM-fest på Kontraskjæret i Oslo. Eg var der under opningskampen mellom Frankrike og Romania. Stemninga var slik den ofte er når noko me har gleda oss til lenge startar. Litt spent på korleis det blir, mest glede fordi det endeleg er i gang og dei neste vekene blir fylt med det nokre av oss liker aller mest.

Likevel var ikkje alt fint og flott og rosenraudt. På den tyske TV-kanalen ZDF kommenterte Claudia Neumann EM-kampar som første kvinnelege EM-kommentator i historia. Ho vart møtt med kommentarar om at kvinner ikkje kan kommentere EM i fotball for menn, og fleire av tilbakemeldingane var sexistiske. I Norge har Lise Klaveness fått sin del av hetsen som ekspertkommentator for NRK. Tydelegvis kan ikkje kvinner meine noko om herrefotball, men menn kan meine noko om kvinnefotball.

Dei negative haldningane mot kvinner i fotballverda finst ikkje berre på TV og på toppnivå. Det er òg døme frå idrettslag som viser at damelaget og herrelaget i ein og same klubb har ulik status, ulike rettar, ulike pliktar og ulike støtteordningar trass i at dei speler i same divisjon. Ein gong eg snakka med ein kamerat om dette temaet vart eg møtt med: «Men fotball er jo ikkje ein kvinnesport då.»

For eigen del vart eg ikkje veldig såra av den kommentaren. Eg har ikkje spelt ein einaste fotballkamp sidan eg la opp som niåring til fordel for pianospeling. Men eg blir sint på vegne av dei som trener fleire timar nesten kvar dag for å kunne gjere det dei liker. Det er dyktige damer i Norge som reiser langt og lengre enn langt for å spele kampar og gjere det dei liker meir enn noko anna. Å bli møtt med at dei ikkje drive med dette fordi dei er kvinner og ikkje menn provoserer meg meir enn eg kanskje vil innrømme.

«Hun kan ikke gjøre mannens gjerning, og hun vil ikke gjøre kvinnens gjerning. Hva blir hun da? Hun blir et vanskapt misfoster, hun blir et neutrum», sa biskop Johan Christian Heuch for omkring hundre år sidan i debatten om stemmerett for kvinner. Stemmerett er kanskje ein meir grunnleggande rett enn retten til å spele fotball, men argumentasjonen mot stemmerett for kvinner og kvinner som speler fotball bygger på den same premissen: Det er enkelte ting kvinner ikkje kan gjere fordi dei er kvinner.

I 2015 utføre Tankesmien Agenda ei undersøking blant ei gruppe studentar kor dei såg på korleis haldningane til ein kvinneleg toppleiar og ein mannleg toppleiar varierte. Resultatet av undersøkinga viste at ein mannleg toppleiar vart sett på som ambisiøs, målretta og ein «typisk leiar» medan kvinna vart sett på som kald, egoistisk og ei dårleg mor. Særleg hos dei mannlege studentane var skilnaden på korleis dei omtalte den mannlege og den kvinnelege toppleiaren stor.

Sylvi Listhaug fekk mykje kritikk då ho på Lindmo sa at det aller viktigaste for mange kvinner er å finne riktig mann å gifte seg med. Først fekk eg hakeslepp, men då ho følgde opp med at det var viktig å velje ein mann som òg unner kona si å ha ein karriere nikka eg anerkjennande. Dessverre er det alt for mange der ute som meiner at menn heilt fint kan ha full jobb og barn medan kvinner ikkje kan det.

Tilbake i sportsverda kan me sjå at det framleis er ein lang veg å gå før kvinner og menn blir likestilt. Ikkje berre er mange flinke til å seie tydeleg i frå om kva kvinner ikkje kan gjere, som til dømes å spele fotball eller kommentere herrefotball, men i fleire idrettar har dei òg blitt redusert til eit sexy sidekick når sigersmannen blir heidra. Til dømes var det sterke reaksjonar då Sykkelforbundet bestemte seg for å droppe podiumsdamer under sykkel-VM i Bergen og heller la norsk ungdom i sykkelmiljøet dele ut medaljane. Det er få arenaer kor kvinner er meir på utstilling og mindre deltakande enn i enkelte sportsgreiner.

Håpet mitt er at ein dag kan kvinner og menn ha like rettar og moglegheiter og at det ikkje skal vere personar som seier at noko av det menn kan gjere kan kvinner ikkje gjere. Dessverre viste Global Gender Gab Report i 2017 at det vil ta 118 år før kvinner og menn er likestilte i arbeidslivet og kjønnsgapet globalt er større enn det var i 2016. Når eg ser tal som dette blir eg like provosert som når nokon seier at fotball ikkje er ein sport for damer. Ikkje berre i fotballverda, men òg i arbeidslivet og på andre arenaer er det dyktige damer som fortener å få lov til å vise kva dei er gode for. Dei har talent og kunnskap dei kan bidra med for å skape ei betre verd. Potensialet er så uendeleg stort, men strukturar gjer det framleis vanskeleg for kvinner verda over å nytte kompetansen dei har.

Me høyrer ofte snakk om å «knuse glastaket» som ein metafor for å bryte barrierar eller gjere noko kvinner før ein ikkje har gjort. Det er viktig at kvinner kjemper seg opp og fram, men minst like viktig er det at menn gjer ein innsats og endrar eigne haldningar. Til dømes kan det vere ein god start å innrømme at ikkje berre menn, men òg kvinner kan spele og meine noko om fotball.

 

Bilete: Wikimedia

Det er mogleg å vere både norsk og muslim

February 12, 2018

Ein stat som knyt religion for sterkt opp til nasjonal identitet set ikkje religionsfridomen høgt nok.

Ikkje langt frå meg ligg ein stabel med bøker om religion og nasjonal identitet. Den siste tida har eg stifta kjennskap til den britiske professoren David Miller som har skrive fleire bøker og tekstar om nasjonalitet og religion. I 2014 forsvarte han forbodet i den sveitsiske grunnlova mot å bygge fleire minaretar i landet. Argumentet hans var at muslimar som tilhøyrer ein minoritetsreligion ikkje kan ha same rett til å uttrykke religiøs tru i offentleg rom som majoritetsreligionen.

Det teoretiske grunnlaget David Miller bruker for å grunngje standpunktet sitt blir ofte kalla liberal nasjonalisme. Denne retninga framhevar kor viktig det er å ha noko felles, som til dømes kultur, verdiar og religion. Det kan verke uskyldig og nesten litt sosialdemokratisk. At me alle er ein del av ein viktig fellesskap er i seg sjølv ikkje kontroversielt å hevde. Problemet oppstår når tankane om denne fellesskapen bli ekskluderande.

 

Toleranse

I 1762 skreiv Jean-Jacques Rousseau i boka On Social Contract: «Tolerance should be given to all religions that tolerate others, so long as their dogmas contain nothing contrary to the duties of citizenship.» Denne tankegangen omkring religion er lett å kjenne igjen frå Norge i 2018. Skal samfunnet tolerere at enkelte grupperingar ikkje har dei same haldingane til seksuell orientering, abort og kvinner som det fleirtalet har? Stadig kjem det opp saker kor religiøse organisasjonar må forsvare at dei tenkjer annleis omkring visse tema. Fleire samfunnsdebattantar har i slike situasjonar stilt seg bak Rouseeau og sagt at me kan ikkje tolerere religiøse standpunkt som ikkje skaper toleranse for andre.

Dei som likevel er best på å framheve dette standpunktet er ikkje dei som møter opp i Dagsnytt atten for å debattere «det liberale dilemma» og retten religiøse organisasjonar har til å følge eige samvit. Dei som er aller flinkast på å påpeike at me ikkje kan tolerere religionar som ikkje tolerer andre er skribentane på nettsida til Human Rights Service, dei som er aktive i kommentarfeltet i «Fedrelandet viktigst» og tilhengarane til Merete Hodne.

 

Den kristne og humanistiske arven

Tanken om at nasjonal identitet og religion heng saman har fått nytt oppsving dei siste åra etter kvart som populistiske parti og politikarar har fått auka oppslutning. Milos Zeman, nyleg attvalt president i Tsjekkia, uttalte i 2016 at det er umogleg å integrere muslimar. Den nederlandske politikaren Geert Wilders sa i 2017 at islam ikkje kan sameinast med fridom og at nederlandske verdiar har grunnlag i kristendommen, jødedommen og humanismen. Liknande utsegner kan ein finne frå høgreorienterte populistiske politikarar i fleire andre europeiske land.

I den norske grunnlova står det i §2: «Verdigrunnlaget skal framleis vere den kristne og humanistiske arven vår». Før valet 2017 vart det nesten ein konkurranse om kva parti som var best på å framheve kristne verdiar, og nokre sette òg likskapsteikn mellom kristne og norske verdiar. Norske skuleelevar deltek i julegudstenester før jul. Me har eit parti på Stortinget som bygger ideologien sin hovudsakleg på kristne verdiar. Kva er skilnaden mellom dette og liberal nasjonalisme?

Hovudskilnaden er at me kan hevde at Norge er eit kristent land utan å ekskludere andre. Det er mogleg å seie at den kristne kulturarva skaper ein form for fellesskap mellom innbyggjarane i Norge utan å behandle religionar ulikt eller regelrett ekskludere dei. Å vere norsk og muslim treng ikkje vere meir kontroversielt enn å vere norsk og kristen sjølv om me bygger verdigrunnlaget på den kristne og humanistiske arven.

 

Islam og nasjonal identitet

Likevel finn me mange som vil knytte religion og nasjonal identitet direkte opp mot kvarandre og seie at i Norge er me kristne og ikkje muslimar. Det er ikkje nødvendigvis ei sterk kristen tru som fører til denne konklusjonen, men frykta for det Samuel Huntington i 1993 kalla «The Clash of Civilizations» i eit essay i Foreign Affairs. Han argumenterte for at det er ikkje lengre statar eller ideologigar som er i krig med kvarandre, men sivilisasjonar. Ifølge han var den vestlege sivilisasjonen ikkje mogleg å sameine med islam. Denne tankegangen finn ein stadig igjen i dag, ikkje minst i den engelske tittelen på boka til Hege Storhaug, Islam the Plague – Europe Invaded, America Beware.

Det kanskje mest paradoksale med tankegangen om ein vestleg, kristen sivilisasjon som motstykket til islam er korleis mange på den eine sida snakkar om den felles nasjonale identiteten vår og framhevar oss som ein sameint nasjon med stor grad av meiningslikskap, men på andre sida trekkjer seg tilbake i lukka forum på Facebook og melder seg ut av den offentlege debatten. Det er få ting som øydelegg fellesskapen så mykje som ekkokammer, mistenkeleggjering og hets.

Religionsfridom er heilt essensielt for eit demokrati. Retten alle har til å tru og meine det dei vil, både i det offentlege og private rom er sikra i den same grunnlova som det står at verdigrunnlaget til Norge er bygd på den kristne og humanistiske arven. David Miller sine tankar om liberal nasjonalisme, og Rousseau sine idear om religion, er vanskelegare å sameine med eit liberalt demokrati enn religionsfridom for alle, òg religionar som i enkelte saker kan verke intolerante.

Dette innlegget er eit bidrag i Vårt Land sin skrive konkurranse, “Hev stemmen” kor temaet er “moderne tro”

Først publisert på Verdidebatt.no 11. februar 2018.

Bilete: Wikimedia

#MeToo er ikkje eit resultat av seksuell frigjøring på 60-talet

January 29, 2018

Historieforteljinga som seier at seksuell frigjering har ført til overgrep og seksuelt grenseoverskridande åtferd, er ikkje sann.

Dei siste vekene har det vore mange som har skrive at grunnen til at #metoo har oppstått og i det heile tatt er naudsynt, er manglande seksualmoral og at samfunnet har gått bort kristen samlivsetikk.

Som ein del av historieforteljinga blir det snakka om før og etter 60-talet, før og etter den seksuelle revolusjonen. Før var alt bra, men så kom 60-talet og alt vart verre.

«Alt var betre før»

Det er mykje som kan seiast om seksuelle frigjering, og langt frå alt er positivt. Til dømes skreiv Eline Lund Fjæren i Morgenbladet 24. januar om idealiseringa av uforpliktande sex og stilte spørsmålet om sexlivet til unge jenter er meir disiplinerande enn frigjerande.

Fjærens refleksjonar kring temaet er viktige og viser korleis ein kan ha ei kritisk tilnærming til uforpliktande sex, men likevel avvise myten om at alt var betre før.

For det er jo nettopp det mange av kronikkskrivarane vil fortelje: At før hippiar, fri sex og Tinder var alt som det skulle vere.

Det er mykje som kan seiast om seksuelle frigjering, og langt frå alt er positivt

Grenser og respekt

Sanninga er at me kan ikkje gå rundt og tru at fram til 60-talet var alt berre fint og flott, og at overgrep var ikkje-eksisterande fordi alle følgde den kristne samlivsetikken.

Tvert i mot opplevde mange, spesielt jenter, at grensene dei sette, ikkje vart respekterte. Dei hadde ingen stad å gå og ingen å vende seg til for å seie at dei hadde opplevd overgrep. Vart dei gravide, kunne dei ikkje rekne med store støtta om dei ikkje var gifte.

I åra etter andre verdskrigen opplevde mange kvinner å sakte, men sikkert få stadig enklare liv, og at dei kunne delta i samfunnet i langt større grad enn tidlegare.

I tillegg kom p-pilla på marknaden, eit hjelpemiddel som gjorde det lettare for kvinner å sjølv bestemme kor tid dei skulle få barn og kor mange dei skulle få. Ikkje minst er det med åra blitt langt større openheit omkring seksualitet.

Fram i lyset

#metoo-kampanjen starta nettopp som ein kampanje om openheit for dei som har opplevd seksuell trakassering.

Frå starten av har det vore offera som har vore i fokus, og to små ord er blitt eit sterkt verkemiddel for å fortelje om eigne erfaringar med seksuelle overgrep.

Det er enno ein lang veg å gå, men i større grad enn før seier folk i frå når dei har opplevd valdtekt eller andre former for grenseoverskridande åtferd. Fordi dei kan rekne med å bli tatt seriøst og bli trudd på.

Det er mange årsaker til dette, og eg vil ikkje hevde at 60-talet og seksuell frigjering er grunnen til at me i dag ser ein kampanje som har hatt følger verda over.

Men historieforteljinga som seier at seksuell frigjering har ført til overgrep og seksuelt grenseoverskridande åtferd, og som legg til grunn «at alt var betre før», er heller ikkje sann.

#metoo handlar ikkje om at det skjer fleire overgrep no. Det handlar om at overgrepa kjem fram i lyset.

Først publisert på Aftenposten.no 28. januar 2018 og i Aftenposten papiravis 29. januar 2018

Bilete: Pixabay

Klokt alkoholvedtak av Arbeiderpartiet

January 27, 2018

At Arbeidarpartiet sluttar å betale for alkoholen på møta er ei smart avgjersle. Fleire parti bør følge etter.

Same kvelden som nyheita om det nye alkoholvedtaket i Arbeidarpartiet kom twitra Dagbladet-kommentator Marie Simonsen: «Den nye avholdslinjen i Arbeiderpartiet tyder på at man fortsatt ikke skjønner hva det handler om. Partiet kan ikke lage tiltak basert på Giskes oppførsel.»

Tweeten tydar på at Arbeidarpartiet forstår langt meir om kva det handlar om enn Marie Simonsen. For det første er det ikkje ei fråhaldslinje, slik Simonsen påstår, men eit forsøk på å avgrense alkoholkonsumet ved å seie at dei som vil drikke alkohol må betale for det sjølv. For det andre viser det at Arbeidarpartiet forstår at denne saka er langt større enn berre det Giske har gjort. Ved å kome med nye retningslinjer på alkohol førebygg dei liknande hendingar som kan skje når dømmekrafta blir svekka etter nokre glas for mykje.

I eit parti kor personar er samla for å kjempe for felles saker og for å nå same mål, speler ofte alder og maktposisjon ei mindre rolle. Fellesskapen kjem av at alle kjemper for same politikk og drar i same retning. Dette er verdifullt når politikk skal diskuterast, og ein møter og snakkar med personar ein kanskje elles ikkje hadde snakka med på grunn av alder og livssituasjon.

Sjølv er eg medlem i KrFU og KrF. På KrFU-arrangement er det ikkje lov med alkohol. På KrF-arrangement får du ikkje servert gratis alkohol.

Men å viske ut slike skilje i diskusjon om politikk, rettferdiggjer på ingen måte at maktpersonar ikkje er medvitne på rolla si. Det rettferdiggjer på ingen måte å viske ut aldersskilje og maktposisjon på festkvelden når alkohol blir servert. Dessverre ser det ut til at det er nettopp dette som skjer. Dette er uheldig sidan det er sjeldan det er viktigare å tenkje på asymmetriske maktforhold og aldersskilnad når alkohol er involvert.

Sjølv er eg medlem i KrFU og KrF. På KrFU-arrangement er det ikkje lov med alkohol. På KrF-arrangement får du ikkje servert gratis alkohol. Som ung politikar har det vore trygt å vite at alkohol ikkje svekker dømmekrafta til partifeller utover kvelden. Det har vore inkluderande, ikkje berre overfor dei som av ulike grunnar ikkje drikk alkohol, men òg fordi det så godt som alltid er personar under atten år på konferansane.

For meg verkar det som at Marie Simonsen og andre som kritiserer endringane i alkoholregelverket, synest me skal slå ned på seksuell trakassering og anna uønskt åtferd så lenge me ikkje rører vinglaset til politikarane. Det viser ein uvilje til å sjå at alkohol ofte er ein del av biletet. Snarare enn å bagatellisere #metoo-kampanjen blir det sett inn konkrete tiltak som konsekvens av den.

Ingenting er løyst ved å lage meir restriktive reglar for alkohol på partimøte. Asymmetriske maktforhold, kjønn og alder speler framleis ei stor rolle, og det vil vere naivt å tru at eit parti som ikkje serverer alkohol, ikkje vil oppleve seksuell trakassering. Likevel er det eit steg i riktig retning av å styrke ein inkluderande fellesskap i eit parti og få færre fulle maktpersonar som legg an på ungdomspolitikarar.

 

Først publisert på Aftenbladet.no 14. januar 2018 og i Stavanger Aftenblad papiravis 15. januar 2018

Bilete: Wikimedia

Zürich, Stuttgart og Berlin pluss pluss

November 20, 2017

Eg vil starte dette innlegget med å seie at eg er veldig skuffa over at VG ikkje har ringt meg. Eg har altså hatt ein like lang bloggpause som Mammatilmichelle (minst!), og så er det ikkje ei einaste avis som ringer og lurer på kor eg blir av. Utruleg skuffande.

Neidå, eg tullar sjølvsagt.

Eg har ikkje hatt alt for mykje tid til å blogge den siste månaden. Det har gått litt i eitt med turar og studier, og dermed har eg fått lite tid til å skrive noko her. Her kjem ei lita punktliste over det eg har gjort sidan sist og andre ting eg har tenkt på.

  • Zürich 2. oktober. Dyr by, men ganske fin. Skulle ønske eg hadde hatt meir tid og krefter til å utforske gamlebyen. Synest likevel Konstanz er finare. Vatn kostar 35 CHF (altså 35 euro for ein halv liter).

  • Stuttgart 5.-6. oktober. Inntrykket mitt frå Stuttgart og Zürich er prega av at eg framleis sleit med matlysten etter å ha vore sjuk i ei til to veker og difor sleit med å ha nok energi. Stuttgart var ikkje ein veldig fin by, men det er mykje å gjere der sidan det er delstatshovudstaden i Baden-Württemberg. I løpet av tida me var der var me på to bilmuseum (Mercedes og Porsche) og eit kunstmuseum. Likte Mercedes-museet betre enn Porsche-museet på grunn av den historiske konteksten dei sette bilane inn i og fordi dei hadde ei tidslinje på veggen som handla om noko anna enn bil.
Bilete av meg med den perfekte familiebilen.
  • Besøk av familien 9. oktober til 13. oktober. Eg fekk bu på hotell i nesten ei veke saman med familien. Trur ikkje dei opplevde meg som den perfekte guiden sidan eg nesten ikkje klarte å finne fram til kyrkja i sentrum av gamlebyen. Men me kom dit til slutt. Utanom kyrkja fekk eg vist familien Meersburg, Mainau og Bismarckturm. Alltid koseleg med besøk.
  • Berlin 15.-19. oktober. Ja, me plutseleg var me i Berlin tre heile dagar. 15. og 19. oktober vart brukt på å ta buss ti til tolv timar i strekk. Dei tre dagane i mellom vart brukt på Berliner Zoo, DDR-museet, “omvisning” i Reichtag (føredrag om historia til bygninga og audi-guide i kuppelen), Brandenburger Tor, Checkpoint Charlie, Spionmuseum, Pergamonmuseet og Neues Museum. Favorittane mine er Pergamonmuseet og DDR-museet. DDR-museet er lite, men kanskje noko av det beste Berlin har å by på. Det er interaktivt og viser på ein veldig god måte korleis DDR var som land.

  • Universitetsball 21. oktober. Eg er så glad eg kjøpte billett til dette. Då me kom stod rektoren på universitetet og handhelste på alle og sa velkommen. I tillegg var det skikkeleg ball med skikkeleg dans. Dei hadde fått dansarar til å kome frå andre stader for å danse pardans. For ein kveld! Her er eit bilete av meg og Tom frå ballet:

  • Studiestart 24. oktober. No har det verkeleg starta. Eg er i gang med lesing og oppgåveskriving og hardkøyr. Gler meg allereie til juleferien slik at eg får ein pause. Men det er gøy altså. I tillegg har vêret skifta frå 20 grader heilt til midten av oktober til ned mot null no. Eg går til universitetet kvar dag. Har kjøpt alt for mange bøker, særleg på tysk. Er 200 sider inn i den første eg kjøpte, Gute Geister (The Help/Barnepiken).
  • Neuschwanstein 4. november. Endeleg fekk eg sjå Disney-slottet over alle Disney-slott. Fint utanpå, turistfelle på innsida. Gøy å ha vore der, men reiser ikkje tilbake med det første. Litt for mange folk, og det fascinerer ikkje på same måte etter å ha vore der ein gong. I tillegg er Marienbrücke ganske skummel. Sjå for deg ei bru mellom to fjellknausar som gyngar når du går på henne. Og sjå for deg at det til ei kvar tid er minst tjue menneske på denne brua…

Dette var vel alt for no. Litt oppstykka innlegg med litt for mange ufullstendige setningar (gramatisk sett). Eg skal prøve å kome sterkare tilbake seinare.

Tübingen, Bismarckturm og Mainau

September 30, 2017

Greetings from Germany! Byrjar å bli ei stund sidan sist eg blogga no. Det har gått ganske mykje i eitt sidan sist. Eg har hatt mykje å gjere i tillegg til at eg vart sjuk med halsbetennelse. Er heldigvis betre no og har fått medisinar for det, men å vakne med verk i halsen i to veker er ikkje akkurat det kjekkaste til no under utvekslinga. Heldigivs har eg gjort mykje anna som er mykje kjekkare enn vere sjuk.

Laurdag for to veker sidan reiste me til Hohernzollern slott og Tübingen. Hohenzollern slott ligg i delstaten Baden-Württemberg ca 50. km frå delstatshovudstaden Stuttgart. Slottet har fått namnet sitt frå fyrstehuset Hohenzollern som budde her til 1945. Faktisk er slottet framleis eigd av Hohenzollern-familien. Som de ser var det ganske ok utsikt frå slottet.

Det var langt og bratt å gå opp til Hohenzollern. Klarte heldigvis å stille opp på ein selfie sjølv om eg var litt sliten.

Etter Hohenzollern reiste med til universitetsbyen Tübingen. Me fekk ei lita omvisning der. Eg veit eigentleg ikkje heilt kor me var, men eg hugsar at me var inni i ei protestantisk kyrkje som eg likte veldig godt. Den var enkel og stilrein. Mange andre sa at kyrkja var keisam, men det er fordi at protestantiske kyrkjer generelt er mykje mindre pynta enn katolske. Fokuset skal vere på bodskapen og ikkje på pynten. Dessverre har eg ikkje nokre bilete frå kyrkja, men eg har heldigvis nokre bilete av sjølve byen.

Det kjekkaste i Tübingen var punting. Me fekk vere med på tur i ein punt-båt og såg byen frå vatnet. Det første biletet er tatt frå den turen. I starten syntest eg det var skikkeleg skummelt, for kvar gong nokon rørte på seg kjentes det ut som om båten skulle kantre. Eg roa meg heldigvis litt ned etterkvart, kanskje fordi nokon påpeika at det var ca. ein meter ned til botnen… Dessverre har eg ikkje nokre gode bilete frå puntinga.

Torsdag for litt over ei veke sidan gjekk me nok ein gong til Bismarckturm for å sjå solnedgangen. Det som var spesielt denne dagen var at me hadde utsikt heilt til Alpene. Det var mykje vakrare enn det ser ut som på biletet. Altså, å kunne sitje å sjå på solnedgangen på eine sida og Alpene på andre sida og byen rett framfor deg, det er berre heilt magisk. Me må nyte det så lenge me kan før det blir for mykje skodd og regn. 

Då me sat og såg utvoer Alpene og solnedgangen og byen, kom me på at me kunne jo ta turen til Sveits. Ein liten kveldstur liksom. Me tok derfor bussen ned til sentrum og gjekk forbi LAGO, kjøpesenteret i Konstanz, og over grensa. Her er eit bilete av meg som er to stader på ein gong:

Me gjekk oss ein liten tur i Kreuzlingen, den sveitsiske byen som ligg rett ved Konstanz, før me gjekk tilbake for å finne oss litt mat i Tyskland. Me var alle samde om at det hadde vore ein fin tur til Sveits. Her er eit bilete av oss då me var ved Bismarckturm:

Dette er Alexandria og Tom forresten. Dei kjem i frå Storbritannia begge to og er generelt veldig greie folk å henge med. Dei kjem garantert til å dukke opp meir på bloggen framover.

Dagen etter det vakna eg opp med ganske vond hals, men tenkte: “Jaja, ikkje ulikt dei dagane som har vore. Eg får kome meg på skulen.” Akkurat denne dagen skulle me på ekskursjon til Birnau. Eg var optimistisk, for eg liker ekskursjonar og eg liker tyskklassen min. Dessverre vart eg berre dårlegare og dårlegare utover dagen, og det enda eigentleg opp med å bli ei ganske kjip oppleving. I løpet av dagen tok me buss til havna, båt til Überlingen, buss til Birnau. Så var me ved Birnau i to timar. Etter det gjekk me i 30 minutt, hadde piknik i 30 minutt, gjekk i 20 minutt, venta på bussen i 30 minutt, tok bus til Meersburg og ferje frå Meersburg til Konstanz. Så venta det to bussar derfrå og heim til meg.

No er det kanskje mange som lurer på kva Birnau er sidan eg ikkje har nemnt det før no, men berre klaga over turen. Birnau er ei rokoko-kyrkje (usikker på om det skal vere bindestrek eller eitt ord… Unnskyld viss dette er feil). Utanpå ser kyrkja ut som eit rådhus eller eit lite slått, men inni ser den veldig ut som ei katolsk rokoko-kyrkje. Eg lærte i alle fall kva rokokostil er, og unnskyld alle som synest det er fint, men eg klarer berre ikkje denne stilen. Det er berre kaos og null rette linjer. Det er null geometri. For å sitere tyskteksten eg skreiv etter ekskursjonen: “Kva skjedde då dei tenkte at kaos er finare enn tydelege, geometriske linjer?” Google “Birnau Bodensee” så får de sjå kyrkja.

Heldigvis var området rundt kyrkja veldig fint, og ikkje minst båtturen syntest eg var forfriskande. Dessverre var eg ikkje i form til å ta gode bilete, så det blir ikkje lagt ut noko her på bloggen frå det.

Etter me reiste til Birnau føler eg det har skjedd ganske mykje, men eg grunnen til det er at eg har vore i så dårleg form at kvar gong eg har gjort noko har eg gitt meg sjølv eit klapp på skuldra for at eg klarte å kome meg ut. To av tinga som har skjedd er at eg har drukke ein god kaffi på Doe Vita Coffee Shop og ete Schnitzel på Turm.

Viss nokon synest det ser ut som om eg drakk av kaffien før eg tok biletet, er nok det dessverre sant. Eg beklager veldig at eg var så amatørmessig og ikkje tenkte på bloggen før meg, og det skal ikkje gjenta seg. Til gjengjeld ser schnitzelen og dei steikte potetene akkurat ut som då eg fekk det servert.

På fredag var siste dag på språkkurset. Den siste veka har vore hektisk med mykje å gjere, særleg sidan eg vart sjuk (no har eg gjentatt det mange nok gonger). Heldigvis hadde eg ein grei lærar. Eg synest sluttresultatet vart bra trass alt. Det eg har lært best trur eg må vere å skrive godt tysk. For eit par månadar sidan orka eg ikkje ein gong tanken på å skrive ein epost til nokon på tysk, men no har eg gjort det òg.

Den siste turen eg skal oppdatere dykk på er turen til Mainau i går. Mainau blir ofte kalla “Die Blumeninsel Mainau”. Grunnen til det er rett og slett at det er mange blomar der og ikkje minst mange skulpturar laga av blomar. Her er ein påfugl laga av blomar:

Det mest spennande med Mainau var likevel ikkje blomane, men sommarfuglane. Dei har eit eige sommarfuglhus! Eg elskar sommarfuglar, og det var heilt fantastisk å sjå så mange på ein og same stad. Mange av dei var mykje større enn dei eg har sett før, og dei hadde fargerike, fine vinger.

Her er eit bilete av meg og fossen i sommarfuglhuset. Godt å kjøle seg litt ned i eit hus med tropevarme.

I slutten av dagen gjekk me til slottet på Mainau for å ete Apfelstrudel (det var det dei andre som åt) og drikke kaffi. Det første biletet i dette blogginnlegget er frå solnedgangen på Mainau i går. Den var meir enn ok+.

Eg innser at eg må byrje å blogge oftare slik at innlegga ikkje blir så lenge med så mange bilete. Det som skjer framover er at me reiser til Zürich på måndag og til Stuttgart frå torsdag til fredag. Veka etter der kjem familien på besøk. Godt med litt ferie fram til førelesingane startar 23. oktober.

Håpar alt er bra i Norge og at ingen går rundt der og forgiftar matvarene. Det er ein mann som har prøvd å forgifte babymat her nede. Han seier han vil halde fram med det i hele Europa om han ikkje får 117 millionar euro. Mange koselege folk her.

Skrivast snart!

Hei, Tyskland!

September 13, 2017

 

No er det ei veke og to dagar sidan eg kom til Tyskland. Grunnen til at eg ikkje har blogga før no er ikkje at eg ikkje har noko å skrive om, men at har eg hatt så mykje å gjere at eg ikkje har hatt tid. Det går slag i slag, og det er lite tid til overs kor eg ikkje har noko å gjere.

Dagane har for det meste gått med til tyskkurs og orienteringskurs. GO Konstanz heiter språkkurset eg går på. G står for “German” og O står for “Orientation”, og det er eigentleg det alt handlar om. Tysk før lunsj og orientering etter lunsj.

På den eine sida er GO Konstanz ganske likt det eg hadde forventa. Me blir slusa gjennom det tyske byråkratiet og får eit ferdig program i hendene for dei neste fire vekene. På den andre sida er det ikkje heilt som eg venta, for eg kom ikkje på at det er så sosialt og så enkelt å få vener. Det er ikkje berre informativt, men òg gøy. I tillegg til tysken og orienteringa har me vore på ekskursjonar i helgene og me har drukke kaffi saman i vekedagane. For ei veke sidan utforska me gamlebyen og havna. I går kveld gjekk me tur til Bismarckturm for å sjå på solnedgangen. Bileta nedanfrå er frå Birsmarckturm. Utruleg fint.

Tyskkurset eg går på er generelt veldig gøy, men utfordrande. Me er delt opp i veldig små klassar (under 15 i kvar klasse). Det er ulike nivå i kvar klasse. Eg er utruleg nøgd med dei eg går med. Dei er snille, hyggjelege folk med humor. Læraren vår er blid og veldig flink til å lære frå seg. Samstundes er han streng og tydeleg. Det blir snakka tysk heile tida, og om eit ord må forklarast er det forbudt å gå over til engelsk. Alt, til og med forklaring av ord, føregår på tysk. Læringskurva er ganske bratt. Ikkje minst får me lært oss å forstå tysk godt. Den andre dagen skulle me ta med eit bilete og presentere eit tema me valte sjølv. Eg valte å seie litt om det norske valet og tok med eit bilete av Erna Solberg. No heng biletet av henne på veggen på sida av presentasjonen av meg:

Universitetet er veldig moderne både i utsjånad og på andre måtar. Strukturen er ikkje hierarkisk, og ingen skal bli ekstra framheva. Når du sit i kantina kan du forvente å møte professoren din fordi alle et på same plass. Elles er det ein labyrint som skal vere eit symbol på at vitskapen er kompleks. Det er ikkje veldig lett å finne fram. Tysklæraren min sa at det er ulike fargar på dei ulike bygningane slik at bygg A har ein farge og bygg K ein annan farge. Dessverre kan desse fargane berre bli sett ovanifrå… Det er fullt mogleg å gå frå bygg A til bygg K utan å gå ut av bygninga. Frå ein plass til ein annan finst det fleire forskjellige ruter. Litt annleis enn UiO altså.

Viss ein går opp på taket på universitetet er det ekstremt fin utsikt over Bodensee. I alle fall førebels når det ikkje er skodd og kalt. Utover hausten blir nok ikkje utsikten så bra, men det får eg leve med.

Under her er nokre bilete frå havna og byen i Konstanz.

På laurdag var me på omvisning i sjølve byen. Det var kaldt og vått og krevde store paraplyar fleire kunne gøyme seg under, men heldigvis var det interessant og lærerikt i tillegg. Eg har heilt bevisst valt å delta på omvisningane som føregår på tysk for å kunne lære meir òg utanfor universitetet. Som de kanskje ser er ikkje bileta frå ein regntung dag. Dei vart tatt før laurdag.

På sundag var me på ekskursjon til Meersburg. Vêret var fint, så båtturen over Bodensee var heilt nydeleg. Meersburg er ein liten by litt lenger inn i Tyskland. Den ligg ca. 20 minutt med ferje frå Konstanz. På øya ligg det eit gammalt slått, eller ei borg om du vil, som heiter Meersburg (“Slottet ved sjøen”). Staden er kalla opp etter slottet. Dette slottet er faktisk framleis privateigd, men allereie då slottet vart kjøpt i slutten av 1800-talet var det eit ønske om at det skulle vere eit museum. Difor er det mogleg med omvisning her. Dette er det gamle slottet. Rettovanfor ligg det eit nyare slott. Det er viktig at, i følge guiden, at det gamle slottet blir kalla “Burg” og det nye “Schloss”. Det skal visst markere ein skilnad.

Byen Meersburg er heilt nydeleg, og då me var der var det vinfestival. Eg drikk ikkje alkohol, men eg fekk tak i lemonade og alkoholfri vin. Vinen smakte surt og minna meg om altervin. Lemonaden var veldig god. Den britiske venninna mi kjøpte òg lemonade, men med ein annan smak, så eg fekk smakt både appelsinlemonade og eplelemonade. Dessverre kan eg ikkje hugse merket, men det var veldig godt. Like godt som eple- og sitronlemonaden eg hadde på fredag kveld. Den var frå Bodensee-området.

Her er den alkoholfrie vinen. Prøvde å smile i alle fall.

Viss nokon skulle lure ut frå bileta: Ja, eg har vener her nede. Nei, eg legg ikkje ut bilete av dei med mindre eg har lov, og difor er alle bileta keisame landskapsbilete (bortsett frå det siste).

Til slutt: Viss Norge nokon gong skulle få mangel på arbeidsplassar innan forvaltninga kan dei alltids opprette “Bürgerbüro” (“Borgerkontor” direkte omsett). Det har dei her i Tyskland. Om du flyttar til ein tysk by må du innan to veker registrere deg hos Bürgerbüro. Då tar du med pass og ei stadfesting på at du har bustad og blir registrert. Dei spør òg om religion , om du har budd i Tyskland før og kva land du kjem frå (altså om du kjem direkte frå Norge når du er frå Norge eller om du er norsk, men har budd i Sverige dei siste åra). Det er byråkrati, det!

 

Om eit døgn

September 3, 2017

Om eit døgn er eg på veg ned til Tyskland. Eg varierer mellom å tenkje: “Eg gler meg noko heilt vilt” og “Kvifor søkte eg eigentleg om å få reise på utveksling i februar?”

Når eg sit og ser på TV-proram på fredagane og laurdagane dukkar ofte setninga “Det er en helt ubeskrivelig følelse”. Viss dommarane har trykka på den raude knappen i The Voice, viss artistane i Stjernekamp synest dei song bra eller viss dei som dansar i “Skal vi danse” er nøgde med gjennomføringa. “Det er en helt beskrivelig følelse”. Eg tenkjer då at me burde faktisk bli litt betre til å skildre kjenslene våre.

Men viss nokon hadde gitt meg ein mikrofon og spurt meg: “Hvordan føles det?” slik nesten alle programleiarane gjer, trur eg eigentleg ikkje at eg hadde kome på eit mykje betre svar sjølv. For det er vanskeleg å skildre korleis det er å skulle reise på utveksling. Det er ei blanding av alt samstundes. Eg tenkjer veldig mykje på det. Eg er ikkje i tvil om at eg gler meg til å kome ned og til å treffe folk, men så byrjar eg å tenkje på at eg berre skal sove ei natt til i eiga seng, at eg berre skal heim to gonger før juli neste år (etter det som er planlagt, og heldigvis skal eg heim ganske lenge i mars) og at eg ikkje kjenner nokon der nede sånn skikkeleg.

Og så tenkjer eg på rommet mitt, at eg gler meg til å sjå kor eg skal bu og kven eg skal bu med. Eg gler meg til den augeblinken eg berre kan synke ned på senga og tenkje: “No er eg her.” Eg gler meg til å handle inn ting eg treng og bli kjent med byen. Eg gler meg til språkkurset og ekskursjonane og til å treffe nye folk. Eg gler meg til sjølve studia, og ja, eg merkar faktisk at det ikkje hadde vore noko problem å starte å studere for nokre veker sidan då dei eg gjekk med på UiO i fjor starta.

Det er eigentleg berre eit kaos av kjensler kor eg gler meg kjempemasse, gruar meg litt, men er aller mest nervøs og spent. Eg har tenkt på å reise på utveksling sidan eg gjekk på ungdomsskulen og no skjer det. I morgon. Det er eigentleg litt vanskeleg å forstå. Det kjentes veldig lenge til då eg søkte i februar, men no er det ikkje lenge til i det heile tatt.

Eg trur eg berre må stoppe her, for eg har ikkje noko meir å seie. Det er berre godt å skrive litt og få ut litt “på papiret”. Alltid når eg legg meg skriv eg ned tre ting eg er takksam for i ei bok med bilete av Audrey Hepburn frå filmen Breakfast at Tiffany’s. I går var den boka pakka bort, så då fekk eg ikkje gjort det. Eg merka at det var litt vanskelegare å roe seg ned utan den litle stunda kor eg berre kunne tenkje tilbake på dagen og kva eg var takksam for. I staden for gjekk tankane rett til morgondagen. Men sånn er det. Eg kan ikkje bli avhengig av ei notatbok for å roe meg ned.

Eg skal prøve å blogge når eg kjem ned, og eg skal prøve å ta bilete av byen og rommet og universitetet. Viss de følger bloggen og Facebook-sida (facebook.com/mailenefh) får de med dykk kva som skjer.

Snakkes!

 

Bilete: Wikimedia

 

La Faten bruke hijab

September 3, 2017

Det er dumt det er hijaben til Faten og ikkje viktigheita av at fleire deltek i demokratiet som blir diskutert før ”Faten tar valget” går på lufta.

Mange ser ut til å meine at saka om at Faten Mahdi al-Hussaini får bruke hijab på programmet ”Faten tar valget” eigentleg  handlar om den fire år gamle ”krossnekt”-saka. Eg meiner det er langt frå så enkelt at me kan trekke inn at Siv Kristin Sællmann for fire år sidan vart beden om å ikkje bruke kross på grunn av klager frå TV-sjåarar. Den saka er ferdig, noko òg hovudpersonen sa i eit intervju med VG i 2015.

Dessverre ser det ut til at mange er av ei anna oppfatning. Det har kome så mange klager på at al-Hussaini får bruke hijab på eit NRK-program at det har blitt den saka Kringkastingsrådet har fått flest klager på nokon gong. I fleirtalet av klagene blir det trekt fram at Sællmann i 2013 fekk beskjed om å ikkje ha på seg kross medan al-Hussaini no får bruke hijab.

Hadde det berre vore forskjellsbehandlinga som vart tatt opp på generelt grunnlag, kunne eg forstått litt av kritikken. Dessverre gjer mange denne saka til ein del av den private, internettbaserte kampen deira mot islam. I følge Thor Gjermund Eriksen har NRK fått epostar som ikkje eignar seg på trykk.

Realiteten er at alt for mange nordmenn lever i lukka ekkokammer kor Merete Hodne, Hege Storhaug og andre islamfiendtlege røyster nesten er like store profetar som det Muhammed er i islam. I deira røynd eksisterer det ein kamp mellom det norske, kristne eller vestlege mot islam og muslimar. At ein person som frontar eit NRK-program får bere hijab blir berre nok eit teikn på at islam er i ferd med å vinne kampen.

No skal ikkje alle som har klaga bli tatt til inntekt for dette synet. Eg håpar ein del berre er opptekne av den prinsipielle skilnaden mellom å nekte krossbruk, men tillate hijab. Men viss ein skal følge same logikken vil hijabnekt denne gongen igjen kunne føre til at andre religiøse symbol, som til dømes ein kross, ikkje får vere synlege neste gong.

Eg kjøper argumentasjonen til NRK i denne saka. ” Serien handler bare om hennes personlige oppfatninger og hun representerer kun seg selv som velger”, seier Per Arne Kalbakk, etikkredaktør i NRK. Det Faten Mahdi al-Hussaini gjer i ”Faten tar valget” er ikkje veldig forskjellig frå det politikarar som Knut Arild Hariede, Hadia Tajik og Torbjørn Røe Isaksen gjorde i programmet På bortebane. Dei var programleiarar i kvar sine episodar og reiste rundt for å bli utfordra på eigne ståstader. Spørsmåla som vart reist rundt programmet handla mest om Hareide, Tajik og Røe Isaksen kunne blande rolla politikar og programleiar på denne måten, men dei kritiske spørsmåla då var ingenting i nærleiken av stormen mot NRK og ”Faten tar valget” nå.

”Jeg kommer til å få kritikk fordi jeg håndhilser på menn, fordi jeg stikker meg frem, fordi jeg går med hijab, fordi jeg mener mye. Jeg er for norsk for minoritetsmiljøene og for mye utlending for det norske miljøet, jeg passer ikke helt inn noen steder. Jeg står i konstant spagat mellom to svært ulike kulturer, og det er mange som meg.”

Faten Mahdi al-Hussaini inspirerer meg. Ho bidreg til å bygge bruer mellom minoritetsbefolkninga og etnisk norske

Dette sa Faten Mahdi al-Hussaini til Aftenposten då dei intervjua henne om programmet. Ho hadde rett i at ho ville få kritikk for å bruke hijab. Kor mykje trur eg ingen kunne ane. Det som uansett er sikkert er at al-Hussaini gjer ein viktig jobb når ho skal prøve å inspirere unge til å stemme ved valet i september. Ikkje minst kan det bety mykje for dei med innvandrarbakgrunn eller som sjølv er muslimar å sjå at demokratiet er for alle og at det finst politikk for alle.

Faten Mahdi al-Hussaini inspirerer meg. Ho bidreg til å bygge bruer mellom minoritetsbefolkninga og etnisk norske, mellom religion og det sekulære samfunnet og ikkje minst mellom menneske. Eg synest det er godt å sjå programleiarar som ope står fram og viser at dei er religiøse. Det viktigaste er ikkje kva dei som frontar TV-program på NRK har på hovudet, men kva dei har i hovudet.

 

Først publisert på Verdidebatt.no 24. august 2017 og i Vårt Lands papiravis 25. august 2017

Bilete: Frå Vårt Lands papiravis 25. august 2017