Mai Lene Fløysvik Hæåk

 

Eit av dei spørsmåla eg har fått flest gonger når eg snakkar om at eg flyttar til Tyskland til hausten er: “Er undervisninga på tysk?” Svaret er: “Ja, i alle fall store delar av den, men eg gruar meg ikkje.”

Eg har aldri sett på språk som ei stor utfordring. Tvert i mot er det i mine auge ei stor moglegheit. Eg har alltid vore glad i å lære språk og har lagt ein innsats ned i det. Lenge drøymte eg om å kunne ha berre språk som programfag på vidaregåande. Slik vart det ikkje, men eg er oppteken av å kunne kommunisere på andre språk enn norsk og engelsk. Det er verdifullt.

Eg veit ikkje kvifor det har blitt slik, men det kan hende det er nynorsken som har gjort det. Det at eg alltid har brukt eit skriftspråk som eg ikkje møter dagleg har kanskje gjort meg meir medviten på språk. Eg trur det har verka positivt inn å vere oppteken nynorsk og det å kunne skrive det godt. Forsking viser jo òg at det å kunne både nynorsk og bokmål kan gjere deg betre til å lære framandspråk fordi du har ein form for fleirspråkleg bakgrunn.

Likevel må ein òg legge ned ein innsats. Det treng ikkje handle om pugging av verb og gloser. Då eg verkeleg gjekk inn for å lære meg engelsk byrja eg å lese bøker på språket. Ein blir ikkje betre til å skrive eit språk viss ein ikkje ser korleis dei som har det som morsmål bruker det. Du lærer deg ord og uttrykk på ein heilt annan måte. I tillegg lærte eg meg bindeord som kunne gi språket betre flyt og meir variasjon. Det skulle ikkje meir til for å heve seg nokre hakk.

Litt same metode bruker eg no som eg skal lære meg tysk. Eg prøver å lære meg korleis dei som skriv og snakkar tysk bruker språket. Det hjelper alltid å ha eit godt grunnlag og å ha pugga litt, men det er ikkje det som fører til at nokon blir god i språket.

Begge bøkene eg har kjøpt på tysk har eg tidlegare lese på norsk. No er det Anne Frank Tagebuch (Anne Franks dagbok) eg les. Det går seint, men i det minste forstår eg det meste. Slikt gir meistringskjensle. Utdraget på det eine bilete er frå den boka. Det er kanskje eit av dei sitata eg synest er sterkast. Ho fortel om korleis ho håpar at alt ein dag skal vere over og at verda skal bli slik den var. I eit større perspektiv kan ein jo seie at slik vart det. Verda vart ein betre stad. Det triste er at Anne Frank sjølv ikkje fekk oppleve det.

Noko anna eg har gjort for å lære meg tysk er å kjøpe tyske magasin som til dømes Der Stern og Der Spiegel.

Ikkje berre blir eg betre i tysk av å lese artiklar i desse magasina, men eg blir òg oppdatert på kva som eigentleg føregår. Du blir ikkje kjent med eit land berre av å lære språket. Alle bileta av artiklane er frå Der Spiegel. Den med tittelen Die Mitte handlar om middelklassen i Tyskland som Martin Schulz, forbundskanslarkandidat for Sosialdemokratane, har vore oppteken av. Det kan høyrast avansert ut, men om ein berre bruker litt tid blir det enklare. Ikkje minst er det ekstremt mange ord på tysk som er like ord på norsk. Eit døme er dette avsnittet her:

Haushalte = hushald. Prozent = prosent. Medianeinkommens = medianinntekt. Mittelsicht = middelsiktet. Single = single (surprise!) Mitte = midten (men blir her brukt om middelklasse). Monatlich = månadleg. Ein Paar = eit par. Oberen Mitte og unteren Mitte = øvre og nedre middelklasse. Det er slike ord som me kan forstå intuitivt utan å måtte konsentrere oss alt for mykje. No har eg ikkje ein gong tatt med alle orda eg såg i denne vesle teksten her. Det som er mest vanskeleg er setningsoppbygginga. Når verbet kjem til slutt i setninga, må du nesten lese gjennom heile før du får den fulle forståinga av kva poenget er.

Eg har aldri sett på språk som ei stor utfordring. Tvert i mot er det i mine auge ei stor moglegheit

Eit anna verkty, som eg er utruleg glad for at eg veit om, er Duolingo. Det språkprogrammet er magisk. Sjølv om du ikkje lærer å skrive lange tekstar, hjelper programmet deg med å få vanlege (og ikkje fullt så vanlege) uttrykk til å sitje betre. Ein del går meit automatisk. Du lærer alt frå det heilt grunnleggjande som “hei” og “korleis har du det?” til korleis snakka om politikk, religion eller abstrakte objekt. Det er utforma som eit spel kor du rykkar opp til nye nivå når du har øvd ei viss mengde. I tillegg viser det kor flytande du kan språket (må av og til tas med ei klype salt). Om du ikkje speler litt kvar dag blir du straffa med at du mistar “streaken” din. Veldig gøy, og ein kan faktisk bli litt avhengig fordi ein vil ikkje miste streaken, og ein vil oppretthalde alle språkferdigheitene på eit høgast mogleg nivå.

Det går faktisk an å følgje meg om du registrert deg sjølv. Eg trur eg heiter mailenefhk.

Forresten leverer av og til Duolingo nokre skikkelege gullkorn: “Hilfe. Das Pferd isst die heilige Kartoffel.” (“Hjelp. Hesten et den heilage poteta.”)

Det eg kanskje må øve meg mest på er å lytte til tysk. Det er det som blir det største problemet med undervisning på språket. Dei snakkar av og til skikkeleg fort, og det å tenkje gjennom setningar og setje dei i ei logisk rekkefølgje går godt når du har dei skriftleg framfor deg og har tid til å prøve å forstå. Det er verre når dei snakkar, for viss du tenkjer for mykje over ei setning mistar du plutseleg dei fem neste som kjem. Løysinga mi på problemet har blitt film og podcast. Eg har kjøpt inn fleire tyske filmar. I tillegg prøver eg å høyre på tyske andaktar av og til.

Det er ei Hillsong-forsamling i byen eg skal bu i, Konstanz. Difor søkte eg opp podcasten deira både for å bli litt kjent med forsamlinga, men òg fordi andaktar ikkje er det mest avanserte å lytte til. Ein del kjenner du att fordi du har høyrt bibelvers eller måtar å uttrykke seg på på norsk. Andre ting tar du intuitivt fordi ein god del ord liknar på norske ord.

Som de sikkert forstår er eg optimistisk med tanke på språket. Eg liker å lære meg språk, og eg gler meg til å kunne nytte tysken min kvar dag. Det blir sikkert ein del feiling, og det blir sikkert nokre komiske situasjonar. Men alt i alt trur eg det skal gå bra. Det hjelper med litt motivasjon og innsats. I tillegg håpar eg at dette innlegget kan vere til inspirasjon for andre som vil lære seg eit språk eller som held på å lære seg eit språk. Det går an sjølv om det verkar vanskeleg og keisamt.